فلکه هرزگرد آسانسور

مقدمه

فلکه هرزگرد آسانسور فلکه ای (قرقره ای) است که برای انتقال قدرت موتور و حرکت به سیم بکسل به کار می رود. فلکه هرزگرد یکی از بخش های مهم و اساسی در سیستم تعلیق آسانسور می باشد که برای انتقال قدرت و نیروی موتور و حرکت به سیم بکسل به کار می رود و نیروی کششی که در اثر اصطکاک ایجاد شده، بین سیم بکسل و سطح شیارهای فلکه می باشد. اتصال سیم بکسل به مرکز کابین و مرکز وزنه تعادل از طریق فلکه گیربکس نیز امکان پذیر است که در این حالت باید از فلکه بسیار بزرگی که روی گیربکس قرار می گیرد استفاده نمود که هم فضای زیادی را اشغال می کند و از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه نخواهد بود. به همین دلیل از دو فلکه کوچک، یکی برای گیربکس و یکی برای فلکه هرزگرد استفاده می شود که فاصله بین کابین و وزنه تعادل را فراهم می سازد. در سیستم تعلیق آسانسور جهت ایجاد فاصله، انتقال قدرت از موتور آسانسور و افزایش مزیت مکانیکی سیستم های تعلیق آسانسور از فلکه هرزگرد استفاده می شود. بیشترین فشار کابین و بار یا ظرفیت داخل کابین به همراه قاب وزنه تعادل و حتی وزن سیم بکسل ها به روی فلکه اعمال می شود.

فلکه هرزگرد آسانسور

فلکه هرزگرد یکی از بخش های مهم و اساسی در سیستم تعلیق آسانسور می باشد که برای انتقال قدرت و نیروی موتور و حرکت به سیم بکسل به کار می رود و نیروی کششی که در اثر اصطکاک ایجاد شده بین سیم بکسل و سطح شیارهای فلکه می باشد. اتصال سیم بکسل به مرکز کابین و مرکز وزنه تعادل از طریق فلکه گیربکس نیز امکان پذیر است که باید در این حالت از فلکه بسیار بزرگی که روی گیربکس قرار می کیرد ،استفاده نمود که هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نخواهد بودوهم فضای زیادی را اشغال می کند .به همین دلیل از دو فلکه کوچک، یکی برای گیربکس و یکی برای فلکه هرزه گرد استفاده می شود که فاصله بین کابین و وزنه تعادل را فراهم می سازد. در سیستم تعلیق آسانسور جهت ایجاد فاصله، انتقال قدرت از موتور آسانسور و افزایش مزیت مکانیکی سیستم های تعلیق آسانسور از فلکه هرزگرد استفاده می شود. بیشترین فشار کابین و بار یا ظرفیت داخل کابین به همراه قاب وزنه تعادل و حتی وزن سیم بکسل ها، به روی فلکه اعمال می شود. در آسانسور از دو نوع فلکه استفاده می شود که به فلکه های هرزگرد معروف می باشند. فلکه هرزگرد ثانویه و فلکه هرزگرد انحرافی. فلکه ثانویه معمولا در آسانسورهای گیرلس و مستقیما در زیر موتور استفاده می شود و فلکه انحرافی برای تغییر جهت سیم بکسل و هدایت سیم بکسل ها به کار می رود. بنابراین فلکه ها جز اصلی سیستم محرکه آسانسور می باشند و هر گونه مشکل در آنها می تواند تاثیر بسیار زیادی بر حرکت آسانسور بگذارد پارامترهای فلکه هرزگرد آسانسور می بایست با موتور آسانسور هماهنگ باشد. بنابراین هنگام خرید فلکه هرزگرد، نوع موتور باید مشخص باشد. همچنین قطر فلکه هرزگرد می بایست حداقل چهل برابر قطر سیم بکسل کششی باشد. فلکه های هرزگرد موجود در این مجموعه به دلیل استفاده از مرغوب ترین مواد اولیه و استفاده از دانش فنی متخصیصن علم ریخته گری، با تهیه آلیاژی از چدن که دارای استحکام فشاری بالا و مقاومت سایش و خوردگی مطلوبی نسبت به سایر فلکه های موجود در بازار دارند و همچنین استفاده از بلبرینگهای برند اصلی و کیفیت عالی با انجام تست و آزمایش های لازمه جهت اطمینان از کیفیت آن و ماشینکاری بسیار دقیق قطعه ریخته گری شده جهت جلوگیری از تنش یا بالانس می باشد همچنین تولیدات پس از اتمام هر مرحله از ساخت و مونتاژ محصول توسط واحد کنترل کیفی مجموعه به صورت دقیق کنترل می گردد و این امر باعث تحویل قطعه ای سالم با گارانتی معتبر به مشتریان می باشد. چگونگی متعادل شدن فاصله بین کابین و وزنه تعادل برای متعادل شدن فاصله بین کابین و وزنه تعادل نکته قابل توجه این است که شیارها در فلکه های هرز گرد، نقش کشش ندارند و تنها جهت هدایت سیم بکسل ها مورد استفاده قرار می گیرند . در واقع نیروی کششی که ایجاد می شود بوسیله فلکه گیربکس متناسب باکاهش یا افزایش زاویه پیچش سیم بکسل ها بدور فلکه گیربکس ،کم یا زیاد می شوند .پس نتیجه می گیریم که استفاده از فلکه هرز گرد، نیروی کششی فلکه گیربکس را کاهش داده وسبب سهولت حرکت کابین می شود و این یکی از مهمترین اصول سیستم تعلیق در آسانسور می باشد. البته قابل توجه است که محل نصب فلکه هرز گرد نیز خیلی مهم است و باید به شکلی باشد که نیروی کششی مفید توسط فلکه گیربکس ایجاد شود. فلکه هرز گرد هم راستا و هم جهت فلکه گیربکس باشد. همچنین حداقل میزان زاویه پیچش بدور گیربکس، صد و پنجاه درجه است .

مشخصات عمومی فلکه هرزگرد

-قطر فلکه هرزگرد آسانسور نسبت بین قطر گام فلکه هرزگرد حداقل 40 می باشد که این با بند 9-2-1 استاندارد ملی آسانسور، Bsو 17.1A مطابقت دارد. حداقل نسبت بین قطر گام فلکه کششی و قطر اسمی سیم بکسل باید برابر 30 در 5655Bs ولی 32 در 17.1A می باشد. جنس و مواد فلکه هرزه گرد آسانسور به طور معمول از چدن برای فلکه استفاده می شود زیرا دارای قابلیت ریخته گری خوب، استحکام فشاری بالا، مستهلک ارتعاش، خواص لغزشی خوب، قابلیت حرکت یا ایست اضطراری دورانی و نیز مقاومت به خوردگی بالا می باشد. سختی فلکه ریخته گری شده، بستگی به ترکیب شیمیایی آن دارد. برای مثال کلاس 40# (دارای استحکام کششی 40000psi) از سختی 180 تا 210 برینل برخوردار است. برای فلکه هرزگرد و پولی سیم بکسل حداقل سختی بین 160 تا 200 برینل قابل قبول است اما برای فلکه کششی به حداقل سختی بیشتری نیاز است که برای این منظور می توان از عملیات حرارتی یا سختی سنجی بهره برد. واضح است که سختی شیار فلکه از سطح آن کمتر است، در فلکه های عملیات حرارتی شده، سطح بیرونی فلکه باید از سختی قابل قبولی برخوردار باشد . انواع فلکه هرزگرد: فلکه های هرزگرد آسانسور به دو نوع فلکه‌ های هرزگرد انحرافی و فلکه‌ های هرزگرد ثانویه تقسیم می شوند. اگر آسانسور از نوع gearless باشد از فلکه هرزگرد ثانویه استفاده می شود که در قسمت زیر موتور تعبیه می شود. اما در صورتی که آسانسور از انواع دیگر باشد از فلکه هرزگرد، به منظور تغییر جهت سیم‌بکسل و هدایت آن ها استفاده خواهد شد. شیار هایی که در فلکه هرزگرد وجود دارند، کشش ایجاد نکرده و سیم‌ بکسل‌ ها را هدایت می‌ کنند
مشخصات کلی فلکه هرزگرد آسانسور:
• قطر فلکه هرزگرد آسانسور: نسبت بین قطر گام فلکه هرزگرد حداقل 40 می باشد و این موضوع با بند 9-2-1 استاندارد ملی آسانسور، Bsو 17.1A مطابقت دارد. حداقل نسبت بین قطر گام فلکه کششی و قطر اسمی سیم بکسل باید برابر 30 در 5655Bs و 32 در 17.1A باشد.
• جنس و مواد فلکه هرزه گرد آسانسور: می توان اینطور گفت که معمولا از چدن به منظور فلکه استفاده می شود زیرا دارای قابلیت ریخته گری خوب، استحکام فشاری بالا، مستهلک ارتعاش، خواص لغزشی خوب، قابلیت حرکت یا ایست اضطراری دورانی و نیز مقاومت به خوردگی بالا می باشد. سختی فلکه ریخته گری شده، بستگی به ترکیب شیمیایی آن دارد. برای مثال کلاس 40# (دارای استحکام کششی 40000psi) از سختی 180 تا 210 برینل برخوردار است. برای فلکه هرزگرد و پولی سیم بکسل حداقل سختی بین 160 تا 200 برینل قابل قبول است اما برای فلکه کششی به حداقل سختی بیشتری نیاز است که برای این منظور می توان از عملیات حرارتی یا سختی سنجی استفاده نمود. روشن است که سختی شیار فلکه از سطح آن کمتر است، در فلکه های عملیات حرارتی شده، سطح بیرونی فلکه باید از سختی قابل قبولی برخوردار باشد.

نحوه نصب فلکه هرزگرد

مواردی که در نصب فلکه هرزگرد آسانسور باید مد نظر داشت تا نصب وحرکت آسانسور با هیچ گونه مشکلیروبرو نشود به این قرار است: فلکه هرزگرد نیز باید به صورتی نصب شود که هیچ لقی یا لنگی نداشته باشد. پس از فیکس فلکه هرزگرد در داخل شفت آن و سپس قرار دادن آن بر روی یک تکیه گاه کاملا دقت کنید تا هیچگونه لنگی یا لقی نداشته باشد. هنگام نصب فلکه، محور بلبرینگ آن با محور فلکه هرزگرد دقت داشته باشید تا کاملا هم راستا باشد. پس از نصب کردن فلکه هرزگرد حتما یاتاقان های آن را روغنکاری نمایید تا بهتر کار کند. صافکاری و پرداختکاری شفت فلکه راحتما خوب بررسی کنید چون که اگر مشکلی در شفت وجود داشته باشد سبب خرابی بلبرینگ و خوردگی شفت خواهد شد.
نصب فلکه هرزگرد باید کاملا طبق استاندارد ملی نصب آسانسور انجام پذیرد. طراحی فلکه هرزگرد باید با توجه به سرعت آسانسور و بار اسمی آسانسور و همینطور متناسب با قطر فلکه موتور آسانسور باشد. فلکه هرزگرد بایستی در برابر تنش های خمشی و پیچشی بسیار مقاوم باشد تا عملکرد آسانسور در ایمنی کامل باشد. زاویه آلفا بین فلکه هرزگرد و فلکه گیربکس موتور آسانسور باید کامل و دقیق محاسبه و رعایت شود. بلبرینگ فلکه هرزگرد باید در محل خود کاملا مهار شود و هیچگونه لقی نداشته باشد. وجود هر گونه ترک و ناصافی در فلکه هرزگرد را حتما بررسی کنید چون که امکان دارد هنگام فرایند ماشینکاری معیوب یا ترک خورده شده باشد. فلکه هرزگرد نیز باید بصورتی نصب شود که هیچ لقی یا لنگی نداشته باشد. شیار های فلکه هرزگرد آسانسور باستی حتما بزرگتر از قطر سیم بکسل باشد تا ازاستهلاک سیم بکسل ها کم کند. پس از فیکس فلکه هرزگرد در داخل شفت آن و سپس قرار دادن آن بر روی یک تکیه گاه کاملا دقت کنید تا هیچگونه لنگی یا لقی نداشته باشد. هنگام نصب فلکه ، محور بلبرینگ آن با محور فلکه هرزگرد دقت داشته باشید تا کاملا هم راستا باشد. پس از نصب کردن فلکه هرزگرد حتما یاتاقان های آن را روغنکاری نمایید تا بهتر کار کند. صافکاری و پرداختکاری شفت فلکه راحتما خوب بررسی کنید چون که اگر مشکلی در شفت وجود داشته باشد سبب خرابی بلبرینگ و خوردگی شفت خواهد شد. با توجه به موارد زیر، در هنگام نصب فلکه هرزگرد، نصب و حرکت آسانسور ها بدون مشکل انجام می گردد:
• مطابقت با استاندارد ملی:
نصب فلکه هرز گرد باید کاملا طبق استاندارد ملی نصب آسانسور انجام پذیرد.
• طراحی فلکه هرزگرد:
طراحی فلکه هرز گرد باید با توجه به سرعت آسانسور و بار اسمی آسانسور و همینطور متناسب با قطر فلکه موتور آسانسور باشد.
• مقاومت هرزگزد: فلکه هرزگرد باید در برابر تنش های خمشی و پیچشی بسیار مقاوم باشد تا عملکرد آسانسور در ایمنی کامل باشد.
• زاویه بین فلکه هرزگرد و فلکه گیربکس: زاویه آلفا بین فلکه هرزگرد و فلکه گیربکس موتور آسانسور باید کامل و دقیق محاسبه و رعایت شود.
• بلبرینگ فلکه هرزگرد: بلبرینگ فلکه هرزگرد باید در محل خود کاملا مهار شود و هیچگونه لقی نداشته باشد.
• سالم بودن فلکه هرزگرد: وجود هر گونه ترک و ناصافی در فلکه هرزگرد را حتما بررسی کنید چون که امکان دارد هنگام فرایند ماشینکاری معیوب یا ترک خورده شده باشد.
• شیار های فلکه هرزگرد:
شیار های فلکه هرزگرد آسانسور باستی حتما بزرگتر از قطر سیم بکسل باشد تا از استهلاک سیم بکسل ها کم کند.

نحوه نصب فلکه هرزگرد

• ظرفیت آسانسور: هر چقدر که ظرفیت آسانسور (یعنی وزنی که آسانسور می تواند در حالت استاندارد تحمل کند) بیشتر باشد باید از فلکه هرزگرد قوی تری استفاده شود. برای افزایش قدرت تحمل فلکه هرزگرد موارد مختلفی از جمله طراحی آن، جنس چدن های خاص و نیز سختکاری سطح شیارها استفاده می شود.
• سرعت آسانسور:
• سیستم طراحی آسانسور: با توجه به نوع سیستم انتخاب شده در طراحی آسانسورها نوع فلکه هرزگرد متناسب با آن طراحی نیز تغییر می کند به طور مثال فلکه هرزگرد مناسب برای سیستم آسانسور ۱:۱ با فلکه هرزگرد مناسب برای سیستم آسانسور ۲:۱ متفاوت است.
• موتور آسانسور: یکی از قطعات مهم که در تعیین نوع فلکه هرزگرد آسانسور تاثیر بسزایی دارد موتور آسانسور است که با توجه به نوع موتور که گیربکسی یا گیرلس باشد فلکه هرزگرد متفاوت خواهد بود.
• تعداد شیار: تعداد شیارهای فلکه هرزگرد آسانسور بایستی متناسب با شیارهای فلکه اصلی موتور آسانسور تعیین شود. البته نوع شیار فلکه هرزگرد همواره به صورت U بوده و نیازی به تطبیق کامل با شیار فلکه اصلی موتور از حیث شکل سطح مقطع ندارد.
• گام شیار: همانند تطبیق کامل تعداد شیار فلکه های هرزگرد و فلکه موتور با هم، گام شیار فلکه هرزگرد نیز باید دقیقا برابر با گام شیار فلکه اصلی موتور آسانسور باشد. عدم رعایت این نکته باعث ایجاد خوردگی شدید در فلکه اصلی موتور، فلکه هرزگرد و از بین رفتن سیم بکسل های آسانسور خواهد شد.

دلایل خوردگی فلکه هرزگرد آسانسور

• تراز نبودن فلکه هرزگرد و فلکه موتور آسانسور نسبت به کابین آسانسور: موقع نصب آسانسور باید دقت زیادی شود که فلکه های موتور و هرزگرد را هم راستا با کابین آسانسور قرار دهند تا سیم بکسل مانع از خوردگی فلکه ها شود. در واقع در این حالت سیم بکسل چون به سمت چپ یا سمت راست شیار فلکه ها فشار می آورد، کم کم باعث خوردگی آن می شود.
• بالانس نبودن کابین و وزنه تعادل آسانسور: با توجه به اینکه هنگام راه اندازی آسانسور معمولا بالانس بودن دقیق وزنه تعادل و کابین آسانسور توسط گروه نصب انجام نمی شود منجر به خوردگی فلکه موتور آسانسور و فلکه هرزگرد در طولانی مدت خواهد شد.
• یکسان نبودن میزان کشش سیم بکسل های آسانسور: هنگامی که بکسل ریزی آسانسور انجام می شود بایستی دقت شود که کشش همه آنها یکسان باشد. معمولا یکسان نبودن میزان کشش منجر به این می شود که آن سیم بکسلی که کشش بیشتری نسبت به بقیه دارد، شیار خود را می خورد که بسیار شایع می باشد.
• میزان سختی فلکه هرزگرد و فلکه موتور آسانسور باید متناسب با سیم بکسل باشد: منظور از سختی فلکه ها و سیم بکسل یعنی اینکه جنس آنها باید مطابق استاندارد ساخته شده باشند. در واقع اگر سختی فلکه ها نسبت به سیم بکسل بیشتر باشد، باعث خوردگی بکسل خواهد شد و بر عکس که معمولا حالت برعکس آن بیشتر اتفاق می افتد. چون سختی سیم بکسل نسبت به فلکه ها بیشتر است لذا باعث خوردگی فلکه ها می شود. البته در بیشتر موارد فلکه هرزگرد خوردگی بیشتری نسبت به فلکه موتور دارد زیرا فلکه موتور مطابق استاندارد بین المللی ساخته می شود اما فلکه های هرزگرد ممکن است استانداردهای لازم را رعایت نکنند.
• خشک بودن ریل های آسانسور: به جرات می توان گفت یکی از مهمترین دلایل خوردگی فلکه موتور آسانسور، روغن کاری نکردن ریل های کابین و وزنه می باشد.
• خشک بودن سیم بکسل آسانسور: سیم بکسل آسانسور معمولا دارای مغز کنفی بوده که آغشته به روغن مخصوص می باشد. شرایط محیطی آسانسور می تواند باعث خشک شدن بکسل گردد و در نتیجه خشکی زیاد سیم بکسل باعث خوردگی فلکه های هرزگرد و موتور شود. برای جلوگیری از این موارد باید حتما در زمانهای لازم به روغن کاری کردن سیم بکسل اقدام نمود.
• طول عمر زیاد آسانسور: شما اگر از بهترین تجهیزات و لوازم هم استفاده نمایید به مرور زمان شاهد خوردگی فلکه ها و یا بکسل ها خواهید بود. زیرا فشاری که بکسل بر روی فلکه ها وارد می کند به مرور زمان باعث خوردگی خواهد شد و در این صورت بایستی نسبت به تعویض و یا تعمیر قطعات اقدام نمود.

زمان تعویض فلکه هرزگرد آسانسور

زمان تعویض فلکه هرز گرد هنگامی است که فلکه آسانسور شما دچار خوردگی شده باشد. در شرایطی که بلبرینگ فلکه دچار مشکل شود، برای مثال ترک بردارد، امکان تعویض بلبرینگ هم وجود دارد اما بهترین راه این است که فلکه را تعویض نمایید تا بیشتر به صرفه باشد. فلکه هرز گرد ذاتاً نرم‌ تر از فلکه اصلی است، زیرا فلکه اصلی که بیشتر فشار بر آن است، از فولاد ضد سایش با توانایی تحمل فشار بالا ساخته شده است. پس مقرون‌ به‌ صرفه نیست که جنس فلکه هرزگرد نیز چنین کیفیتی داشته باشد. همانطور که می دانید، هرزگرد زودتر از فلکه اصلی دچار خوردگی می شود.
عوامل تاثیر گذار در قیمت فلکه هرزگرد آسانسور:
• قطر فلکه هرزگرد
• تعداد شیار های فلکه هرزگرد
• گام فلکه اصلی موتور و هرزگرد
• سفارشی بودن فلکه هرزگرد
• نوع بلبرینگ و شفت بکار رفته در فلکه هرزگرد
• نوع چدن اسفاده شده و آلیاژ آن (خاکستری،ضد سایش یا داکتیل)
• گارانتی فلکه هرزگرد